Historia
i Nowoczesność
Dbamy o tożsamość naszego miasta. Budynki historyczne stanowią istotny element Nowego Portu. Dawna fabryka „Befana” zostanie całkowicie odrestaurowana i zyska nowe życie. Fabryka będzie nowym kulinarnym punktem na mapie Śródmieścia – pojawią się tu restauracje i kawiarnie, czerpiące z potencjału rzeki.
Poznaj piękną historię miejsca, w którym powstaje Nowy Port
1852
W 1852 roku, w pobliżu Śluzy Miejskiej na Brdzie, powstał mały zakład rzemieślniczy produkujący magle do prania. Doskonała lokalizacja umożliwiała mu transport towaru barkami w różne strony Cesarstwa Niemieckiego. Dostawy ułatwiała też bliskość nowego dworca kolejowego.
1879
W roku 1879 do Bydgoszczy przybył Leopold Zobel – mistrz ślusarski. W kamienicy czynszowej otworzył skromny zakład ślusarski, zatrudniając 2 pracowników i produkując głównie maszyny do szycia.
Zakład dynamicznie się rozwijał – w 1880 r. z sukcesem wyprodukowano w nim pierwszy kocioł parowy, który zaprezentowano na wystawie przemysłu i rzemiosła w Bydgoszczy. To doprowadziło do znacznego rozszerzenia działalności. W krótkim czasie Leopold Zobel zmienił profil na produkcję kotłów parowych i zatrudniał już kilkuset pracowników.
1885
W roku 1885, na potrzeby coraz większego zakładu, Leopold Zobel zakupił liczącą 5.000 m2 parcelę przy Fischerstrasse i Petersonstrasse (obecnie: ulice Marcinkowskiego i Obrońców Bydgoszczy).
1888
W roku 1888 firma uruchomiła własną odlewnię. Posiadała też własną stocznię rzeczną. Fabryka Maszyn i Kotłów Parowych, prócz kotłów i maszyn okrętowych, wykonywała też akcesoria okrętowe i współpracowała przy wykonywaniu kadłubów okrętowych.
Do roku 1910 w zakładzie zbudowano m.in. 12 parowców rzecznych o różnych napędach, które pływały po Odrze, Łabie i Sprewie. W roku 1902 zbudowano holownik o mocy 325 KM dla żeglugi na Łabie oraz tankowiec o pojemności 350 m3 o nazwie „Petrolea” przystosowany do pływania po Morzu Bałtyckim. W zakładzie zbudowano również prom wiślany do przewozu kolei wąskotorowej w pobliżu Gdańska.
1905
W roku 1905 r. rozszerzono produkcję w zakładzie o tabor kolejowy – produkowano w nim m.in. lokomotywy parowe trakcji wąskotorowej oraz wagony o nośności 5 i 10 ton.
1915
Upadek zakładu nastąpił wraz ze śmiercią właściciela w 1912 r. Fabrykę zlikwidowano w 1915 r.
Czy wiesz, że...
Dzisiejsza ulica
Marcinkowskiego,
na fragmencie
przy Śluzie Miejskiej,
nosiła dawniej nazwę
„Nad Portem”.
Rzeczna historia tego miejsca oraz bezpośrednie
sąsiedztwo rzeki były inspiracją dla nazwy Nowy Port.
1922
W roku 1922 teren wraz z zabudowaniami nabyli Gustaw Granobs i Henryk Kozłowski.
Fabryka szybko przebranżowiła się i rozpoczęła produkcję pilników i różnego typu narzędzi.
Po powrocie Bydgoszczy do Polski zakład zmienił nazwę na „Grakona” (Bydgoska Fabryka Pilników i Narzędzi).
Lata 20. i 30. XX wieku
W ciągu kilku kolejnych lat ogłoszono upadłość fabryki. Jednak nie na długo. Głównym akcjonariuszem został Onufry Gertner, a odbudowana fabryka stała się największą w Polsce wytwórnią pilników. Przeczytaj artykuł z 1934 roku, w którym o bydgoskiej „Grakonie” pisał Dziennik Bydgoski.
Lata 20. i 30. XX wieku
Wyroby fabryki były wielokrotnie odznaczane za jakość medalami krajowymi i zagranicznymi (m.in. Grand Prix w Paryżu w 1927 r., medal na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu w 1929 r.). W kolejnych latach fabryka przeszła w ręce spółki Zygmunta Mielżyńskiego-Kornatowskiego, zmieniając swoją nazwę na „Prom”. Pracowało w niej wówczas ok. 300 osób. Produkcja dzienna wynosiła kilkanaście tysięcy różnego rodzaju narzędzi.
Lata powojenne
Po wojnie fabryka została upaństwowiona. Zmieniła nazwę na „Befana” (Bydgoska Fabryka Narzędzi). Pod taką nazwą fabrykę przy ul. Marcinkowskiego znają rzesze bydgoszczan.
W kolejnych latach fabryka wciąż poszerzała asortyment produkcji i wprowadzała na rynek nowe produkty. W 1985 roku była na drugim miejscu w kraju pod względem liczby wyrobów oznaczonych znakiem jakości Q. Aż 70% produkcji przeznaczano na eksport do 48 krajów świata (w tym, prócz krajów socjalistycznych, do Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii, Holandii, Włoch, RFN, Szwecji, Szwajcarii, USA i Kanady).
Bydgoska Fabryka Narzędzi była w czasach PRL-u jednym z najlepiej prosperujących przedsiębiorstw przemysłowych w Bydgoszczy. Nazywano ją „dumą miasta”.
Ponad 10 lat temu siedziba „Befany” została przeniesiona do Bydgoskiego Parku Przemysłowo-Technologicznego, gdzie znana marka bydgoskich narzędzi działa z powodzeniem do dzisiaj.
A teren przy ulicach Obrońców Bydgoszczy i Marcinkowskiego zaczyna kolejny rozdział pięknej historii…
Masz wspomnienia związane z tym miejscem?
Chciał(a)byś podzielić się ciekawą historią z innymi mieszkańcami Bydgoszczy? A może masz stare zdjęcia, które chciał(a)byś udostępnić?